Studio Hout

Echt goed luisteren. Omkeerbaar en duurzaam te werk gaan en zo min mogelijk inbreuk maken op een object. Dat is in een notendop het vak van Serge en Karin van Studiohout. Zelf verhuisden ze onlangs van Het Gooi naar West-Friesland waar ze niet alleen een ruim atelier hebben, maar ook anderen laten delen in hun woongeluk.

Serge en Karin hebben elkaar ontmoet tijdens hun opleiding aan de Opleiding Restauratoren van het Instituut Collectie Nederland (ICN) wat tegenwoordig Rijksdienst Cultureel Erfgoed (RCE) heet. Na het voltooien van de opleiding is Karin aan de slag gegaan bij het Rijk en begon Serge voor zichzelf als restaurator. Toen ze naar het Noord-Hollandse Huizen verhuisden, kwam ze ook in de zaak. Karin: “Serge was heel druk, dus een paar extra handen waren welkom. Daarbij was het, omdat we een werkplaats aan huis hadden, ideaal te combineren met de kinderen.”

TAAKVERDELING

Hoewel ze Studiohout echt samen runnen, is er wel een duidelijke taakverdeling. Waar Serge meer van de machines en de constructies is, “Ik ben meer van het driedimensionale”, vindt Karin het heerlijk om een oude vergulde schilderijlijst weer in de oorspronkelijke staat terug te brengen. Serge: “Als je een tweehonderd jaar oude lijst hebt en je moet allerlei ontbrekende ornamenten aanvullen en opnieuw vergulden, wil je dat het nieuwe goud niet gaat opvallen. Daarom wordt het nieuwe goud teruggetoond en geretoucheerd alsof het er ook al twee eeuwen opzit. Dit retoucheren is heel precies werk en je moet er een goed kleurgevoel voor hebben. Dat heeft Karin!”

PANEELRESTAURATOR

Naast particulieren werkt het stel met name voor de handel en instellingen. Zo restaureren ze vergulde objecten, antieke meubels en op hout geschilderde panelen. Karin: “Na het lijmen van scheuren of losse naden in het paneel gaat het vervolgens naar de schilderijrestaurator, die restaureert de beeldzijde.” Serge: “In de negentiende eeuw is er vaak om het paneel vlak te houden een lattensysteem achterop een schilderijpaneel gelijmd, parquetering genaamd. De latten moeten kunnen schuiven anders krijg je spanning in het paneel en brengt het juist schade toe. Na het lijmen van de naden en het gangbaar maken van de schuiflatten - en uiteraard de restauratie van het schilderij zelf - blijft een oud schilderij weer jaren stabiel.”

ANTIEK IS MINDER WAARD

Serge en Karin geven aan dat er de laatste twintig jaar maar weinig mensen zijn die hun (antieke) meubels laten restaureren. Serge: “De waarde van antiek is flink gedaald. Vintage is daarentegen wel hot. Er is maar een heel kleine groep die nog meubels laat restaureren en antiek waardeert.” Karin vult aan: “Ze schilderen het wit of gooien het in de kachel. Zonde!” Uiteindelijk zal antiek weer schaars worden en hopelijk stijgt daarmee de waardering en daarmee de waarde. Serge: “Mensen kopen en kopen maar en dan staat het een paar jaar later bij het grofvuil. Daarom heb ik een hekel aan Ikea! Wist je trouwens dat een antiek kabinet geheel uit elkaar te nemen is? Daarmee is het de voorloper van een Ikea-kast.”

Als je zelf zó mooi woont, moet je het ook met anderen delen

JE MOET HEEL ALLROUND ZIJN

Op de vraag wat restaureren echt een ambacht maakt, antwoordt Karin: “Je hebt heel veel kennis nodig van oude technieken, materialen en weten hoe iets is gemaakt. We verzinnen niet iets nieuws, maar moeten eerst ‘lezen’ hoe het is gemaakt. Serge vult aan: “Je moet voor dit vak heel allround zijn. Je moet kunnen vergulden, hout kunnen snijden, fineer kunnen lijmen, afwerklagen kunnen aanbrengen, hout kunnen draaien, maar ook met metaal kunnen werken en bijvoorbeeld sleutels kunnen bijmaken. Elk aspect van ons werk vraagt om een andere expertise. Dat vind ik het meest interessante van het vak. De diversiteit maakt het afwisselend.”

'JE MOET JE HANDEN OP JE RUG KUNNEN HOUDEN'

Serge en Karin geven aan dat naast de technische aspecten van hun opleiding er ook veel aandacht voor ethiek was. Serge: “Elke handeling moet weer ongedaan kunnen worden gemaakt, reversibel zijn. Daarom wordt er nog steeds gewerkt met dierlijke lijm. Wanneer hiermee verbindingen zijn gelijmd kun je ze altijd weer loshalen. Het ethische aspect is een belangrijk onderdeel, omdat je ingrijpt in een eeuwenoud object moet je ook weten wanneer je je handen op je rug moet houden.” Hij verduidelijkt dat je je handelen moet laten sturen door de eisen van de restauratie. Op een museale stoel mag je toch niet meer zitten, dus waarom zou je de constructie herstellen? ” Er blijft altijd veel afwisseling in het vak. Geen restauratieprobleem is hetzelfde, waardoor je wordt uitgedaagd om goed over de aanpak na te denken, dat maakt het zo interessant.”

‘ONS ERFGOED BEHOUDEN VOOR DE TOEKOMST’

Als je ze vraagt wat ze het leukst aan hun werk vinden, moet het voor Serge vooral een uitdaging zijn. Daarbij is het prettig als hij er voldoende tijd aan kan besteden. Serge: “Alleen dan krijg je een prachtig eindproduct. Als je weet dat er tweehonderd uur voorstaat, maar je hebt maar honderd uur wordt het schipperen.” Karin: “Een blije klant is het allerleukste. En mooie objecten, ons cultureel erfgoed, behouden voor de toekomst, daar gaat het om!” Serge vult aan: “Eerlijk is eerlijk, wij moeten vaak eerdere ingrepen weer ongedaan maken, er zijn veel handige Harry’s op de wereld, die denken dat ze kunnen restaureren. Een likje bronsverf hier en wat witte houtlijm daar, maar zo werkt het niet.”

‘MODERNE LIJM IS EEN VLOEK VOOR RESTAURATIE'

Dat er vroeger anders, lees: niet onomkeerbaar, gerestaureerd werd, heeft ermee te maken dat de inzichten over restaureren veranderd zijn. Serge: “Alles wat wij doen, moet door een ander in de toekomst teruggedraaid kunnen worden. Wij maken zo min mogelijk inbreuk op een object. Die grondhouding was er vroeger niet.” Karin vult aan dat zij alleen dierlijke lijm gebruiken, die je weer kunt loshalen. Karin: “Verbindingen gelijmd met witte houtlijm uit elkaar proberen te halen is een crime. Al die moderne lijmen zijn een vloek voor restauratie.”

GOED KUNNEN LUISTEREN

Naast restaureren, maakt Studiohout ook nieuwe meubels op maat. Serge: “We maken naar wens houten kasten, eettafels en bijvoorbeeld wastafelmeubels. Alles wat een klant wil, kunnen wij in principe maken. In de restauratie is alles oud en schots en scheef, een nieuw meubel moet heel precies en loepzuiver gemaakt zijn. Juist die combinatie geeft meer afwisseling en uitdaging aan mijn werk. Zo hebben we laatst een wastafel met uitgehouwen kom uit teakhout gemaakt.” Waarom je een meubel bij Studiohout zou moeten laten maken en niet bij een andere willekeurige meubelmaker? “Wij kunnen heel goed luisteren, weten daardoor precies wat de eisen van de klant zijn en we zijn heel flexibel. Het is niet dat we zelf één kunstje kunnen en dat je bij ons altijd dat kunstje krijgt. Je krijgt echt wat jij wilt hebben. Verder is alles wat we maken en restaureren natuurlijk van een heel hoge kwaliteit.”

‘WE LEVEREN MAATWERK’

Zelf zijn ze net van Huizen naar Starnmeer verhuisd, waar ze een ruim atelier hebben, een bijhuis en een vergaderlocaties. Karin: “We wonen op een prachtige plek en hebben alle ruimte midden in de natuur. De drie meter lange eettafel in de stolpboerderij is uiteraard van eigen makelij. Serge: “Door maatwerk te leveren kun je een ruimte net even optimaler benutten en wordt het allemaal net wat strakker.”

‘HET GROENSTE VAK WAT ER IS’

Duurzaamheid is voor de ondernemers heel belangrijk. Karin: “We wonen in een groen huis; alles is energieneutraal, daarbij is ons vak als restaurator het groenste vak wat er is. We gebruiken geen nieuwe grondstoffen en we behouden wat er al is, dat zouden trouwens veel meer mensen moeten doen.” Serge: “Ik pleit voor meer kwaliteit in de wereld en minder consumeren om het consumeren.” De verhuizing naar West-Friesland heeft het stel duidelijk goed gedaan. Karin: “Je wordt toch vrolijk als je op zo’n mooie plek mag wonen?! We hebben schapen en koeien om ons heen en plukken onze eigen appels in de boomgaard. Ik vind het zelfs prettiger werken!” Nadat ze hun eigen huis goed verkocht hadden, hebben ze heel even overwogen om kleiner te gaan wonen, zodat ze eerder konden stoppen met werken, maar dat idee was al snel van de baan. Karin: “Wel wedden we nu zakelijk gezien op meerdere paarden: meubels maken, restaureren én het verhuren van de verschillende locaties bij ons huis. Wij vinden: als je zelf zó mooi woont, moet je het ook met anderen delen!”

‍